Bebeklerin beyin gelişiminin en hızlı olduğu dönem olan 0-2
yaş aralığını nasıl geçiriyoruz? Bebeklerimize gelişimleri için gerekli özeni
gösterebiliyor muyuz? Ya da ne yaparsak yapalım hep yetersiz gibi mi geliyor? Bebeklerimizle nasıl vakit geçirmeliyiz, nelere dikkat etmeliyiz? sorularının cevaplarını yazımda belirli kaynaklardan yaptığım alıntıların da eşliğinde anlatmaya çalışacağım, umarım bir faydam dokunur.Zekanın hem kalıtsal, hem de çevresel koşullarla belirlendiğini sanırım duymuşsunuzdur ya da okumuşsunuzdur. Ancak ne kadarı kalıtsal, ne kadarı çevresel faktörlerle belirlendiği kısmının oldukça önemli olduğunu düşünmekteyim; yapılan araştırmalara göre "kalıtımın rolünün yüzde 50'den az, anne karnındaki koşullar dahil olmak üzere çevresel koşulların rolünün ise yüzde 50'den fazla olduğu" kanıtlanmıştır.(Kaynak: Bilinçli Bebek- Aletha J.Solter) Yani anne karnında bulundukları dönemden itibaren, ebeveynlerin özellikle de annenin rolü azımsanmayacak derecede büyüktür. (Bu noktada hamilelikteki koşulları bu yazıda es geçip, başka bir yazıda bahsedeceğim.) Bu arada bildiğimizin aksine bebeklerin beyin hücrelerinin yetişkinlerin beyin hücrelerinden 4 kat daha büyük olduğunu ve kullanılmayan beyin hücrelerinin zamanla öldüğünü öğrendim. Yani onların beyin hücrelerini çalıştırıp, çalıştırmamak bize kalmakta.
Yazımın devamında Sinem Özen Canbolat'ın Bebeğimle Oynuyorum kitabının önsözündeki bir paragraftan alıntı yapacağım ki bence bu paragraf birçok noktayı çok güzel özetlemektedir; "Bebekliğin ilk altı ayında "oyun" konusunun üzerinde ne kadar az durulduğu, bu konuya gereken önemin verilmediği ya da "oyun"un ebeveynlerin bebekle birlikte hayatlarına gelen kaosun içinde kaybolup gittiği olmaktadır. Oysa ilk aylarda atılan adımlar, ebeveyn ile bebek arasında kurulan bağ, bebekle iletişim ve bebeğin gelişimini desteklemek, onun geri kalan tüm hayatını etkileyecek öneme sahiptir. Örneğin bebeği ile arasındaki bağı oyun aracılığıyla güçlendiren ebeveyn, bebeğinin ihtiyaçlarını daha kolay kavrayabiliyor, dolayısıyla güvenli bir bağ gelişmesine, yani bebeğinin ileride kendine güvenen, insanlarla rahat ilişkiye girebilen ve girdiği ilişkileri sürdürebilen, hayata ve kendisine pozitif bakan bir birey olmasına olanak sağlıyordu." Yani oyun oyun oyun diyoruz. Bebeklerimizle devamlı oyun oynuyoruz, bu konuyu geçiştirmiyoruz. (Yeri gelmişken bu konuda önerebileceğim kitaplardandır. Oyun konusunda karşımıza devamlı hangi oyunları oynayabileceğimizi gösteren kitaplar çıkmaktadır. Ancak bu kitap ilk 6 ay boyunca bebeklerin gelişimini destekleyen oyunlarla beraber, oyunun bebeğimizin hayatındaki önemini, neden, nasıl, ne zaman ve nerede oynamalı gibi başlıklarıyla da konuyu güzel anlatmaktadır.)
Neler Yapmalıyız?
- İlk 6 ayda bebekler ne kadar
çok kucağa alınır, sallanır ve fiziksel temas yaşarlarsa mekansal
becerileri, hafızaları, sözel yeterlilikleri ve IQ düzeyleri gibi zihinsel
becerileri de o kadar gelişir. (Kaynak: Bilinçli Bebek- Aletha
J.Solter) "Aman çok fazla kucağına alma, sonra alışır, hep kucak
ister!" gibi safsatalar bir kulağınızdan girip ötekinden çıksın.
Zaten bebeklerin ilk 3 ay hiç alışkanlık kazanmadıkları da kanıtlanmıştır.
Şahsen ben de hiç çekinmeden bol bol kucağıma aldım, iyice tenimin
sıcaklığını hissedip, anne kokusunu alsın diye göğsümde de uyuttum.
Herhangi bir alışkanlık kazanmadı.
- Gelişim için aslolan olabildiğince çok çevreyle etkileşimdir. Bu nedenle bebeğiniz ile belirli bir mekanın sınırlarında oynamaktansa onunla olabildiğince çok çeşitli ortamlarda oynayın. Günün bir kısmını mutlaka dışarıda geçirin. Bir bebek asla oyun saatlerinin tümünü park yatağında ya da evin aynı odasında geçirmemelidir. (Kaynak: Sinem Özen Canbolat- Bebeğimle Oynuyorum) Havanın durumuna bakmaksızın tabi ki bebeklerimizi havaya uygun giydirerek her gün dışarıya çıkarmalıyız. Aşırı rüzgarlı, karlı günler istisna olabilir tabi.
- Bebekler doğumlarından itibaren, özellikle de ilk zamanlar anneye ihtiyaç duyduklarında annelerini yanlarında hissedebilmeliler. Onların kokularına, tenlerine, sıcaklıklarına doyabilecekleri mesafede olabilmeli anneler. Evet ben devamlı dip dibeydim, devamlı konuştum, göğsümde uyuttum, şarkılar söyledim. Beni hep duydu, kokumu hissetti. Zaten ilk 3 ayı uzmanlar bebeklerin dünyaya alışma zamanları olarak görmekte, bu döneme hamileliğin 4. trimesterı diyen uzmanlar da bulunmaktadır. Yine bu dönemde de oyun oyun oyun diyoruz. Oyunun niteliği farklı sadece. Mesela 1 aylık bebek için önerilen oyunlardan biri ona masaj yapmak, bol bol gülümsemek iken, 6 aylık bir bebekle top yuvarlayabilirsiniz. Her hareketleri onlara yeni bir şey öğretmektedir, bunu unutmayalım.
- Bebeklerin yaşlarına uygun oyuncak seçimi oldukça önemlidir. Oyuncakların onların fiziksel, zihinsel gelişimlerindeki katkıları yadsınamaz.
- Uygun oyuncaklara ek olarak hareket özgürlükleri ve keşfetmek için yeterince fırsatları olan bebeklerin zihinsel becerileri daha iyi gelişir. Oyun parkında tutulan bebeklerin doğal merakları ve keşif hevesleri kırılır, yok olur.(Kaynak: Bilinçli Bebek- Aletha J.Solter) Sözün özü bebeklerimizi özgür bırakalım, gözetimimizde yeni keşifler yapmalarına imkan tanıyalım.
- Bebek gelişimi kendiliğinden gerçekleşmez, becerilerinin ortaya çıkması için bebeğinize öğrenme fırsatları sunmalısınız. Örneğin bebeğinizin oyuncak ayıya ulaşma becerisi olduğunu, önüne oyuncak ayıyı koymadan bilemezsiniz. (Kaynak:Merhaba Bebek Sinem Olcay Kademoğlu) Keşfetmeleri için yardımcı olalım, yeni bir şey öğrenmeleri için devamlı fırsat yaratalım.
- Bebeklere yaptırdığınız fiziksel aktiviteler de fiziksel gelişimleri için önemlidir. Mesela özellikle ilk 3 ayda bebeğe her gün belirli sürelerle yüzüstü zaman geçirtmeliyiz. Bu sayede boyun kasları gelişecektir. Artı görüş alanları değiştiği için yüzüstü durmak hoşlarına bile gidecektir.
- Bebeğin gelişimine uygun oyuncaklar edinip, onunla beraber oynayabilirsiniz, zaman zaman da kendi başına bırakıp kendi kendilerine oynamalarına da izin vermek gerekir.
- Doğumundan itibaren oyun halısı almanızı öneririm. Ben oğlum doğmadan almış olduğum oyun halısından çok memnun kaldım. Oğlumun da 6 aya kadar çok ilgisini çekti, 6 aydan sonra dönmeye başladığı için halıda yatıramadım ama halıya takılan oyuncaklarla hala arada oynuyor. Daha 1 aylıkken o oyuncaklara bayılıyordu, kollarını, bacaklarını heyecanla sallıyor, seviniyordu. Zamanla onları tutmaya, çekiştirmeye başladı, fiziksel gelişimde o halının çok fazla faydasını gördüm. Her gün belli zamanlarda halıda vakit geçirdi ve bu sürede oldukça mutluydu, çok da güzel şeyler öğrendi.
- Oyuncaksız oynanabilecek de bir sürü oyun var, bu konuda size yok gösterebilecek kitap alternatifleri mevcut, bu kitaplardan edinebilirsiniz. Mesela bize çok basit gelen "Cee" oyunu bile bebeklerin ilgisini fazlasıyla çekmektedir, onları eğlendirmektedir.
- Dokunma duyularının gelişimi için farklı dokulara sahip kumaşlara dokunmalarını sağlayabilirsiniz. Ya da bir öneri bebekler için dokun hisset kitapları var, her sayfada farklı dokuda birşeyler bulunmakta, bu kitaplar da bebeğinizin ilgisini çekebilir. Burada da belirttiğim gibi kitap sevgisi kazanmaları için bir ön adım olur.
- Ben devamlı şarkı söylüyorum, öneririm. Yenidoğanken bile her günümüz bezini değiştirirken, banyo zamanı söylediğimiz ya da sabah uyanır uyanmaz söylediğimiz "Ali Babanın Çiftliği" , "Mini Mini Bir Kuş" vs. ya da ellerini, ayaklarını da oynatarak söylediğim "Eller eller şap şap şap, ayaklar rap rap rap..." gibi şarkılarla geçerdi. Hala da her günümüz bol bol şarkı söyleyerek geçiyor. Hatta bazen eşimle bir bakıyoruz ki bağıra bağıra çocuk şarkıları söylüyoruz :) Olsun biz bu halimizi çok seviyoruz. Şarkı söylemenizi kesinlikle öneririm, bayılıyorlar. Bu arada bende inanılmaz bir çocuk şarkıları repertuvarı oluştu, kendime inanamıyorum :) Bu konuda youtube kanalı Adisebaba şarkılarını öneririm.
- Daha önce dediğim gibi her gün bebeklerimizi dışarı çıkarmaya çalışalım, çıkaramıyorsak oyun oynadığımız odayı değiştirelim.
- Bol bol da gülümseyelim. Gülümsemeyi bizden öğrenecekler.
Şimdiden bol oyunlu günler dilerim.
No comments:
Post a Comment